หม่อมหลวงปิ่น

  เป็นที่ทราบกันดีในพระราชสำนักว่า เมื่อพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์บทละครหรือบทความเสร็จแล้ว มักโปรดให้มหาดเล็กที่ทรงโปรดอ่านถวาย และม.ล.ปิ่น มาลากุล ก็มักได้รับโปรดเกล้าให้อ่านถวายอยู่เสมอ รวมทั้งทรงฝึกอบรม และทรงมอบหมายหน้าที่พิเศษให้ท่านจัดเก็บพระราชนิพนธ์บทละคร และการได้รับพระราชานุญาตเป็นพิเศษ ให้แก้ไขต้นฉบับลายพระหัตถ์ได้ หากทรงเผลอพระราชนิพนธ์ผิดไป นอกจากนี้ทรงตั้งให้เป็นบรรณาธิการดุสิตสมิตอีกด้วย

  ต่อมา พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ได้รับทุนของกระทรวงธรรมการ ไปศึกษาต่อ ณ ประเทศอังกฤษ ในแขวงวิชาภาษาศาสตร์ อักษรศาสตร์ ทั้งบาลี สันกฤต ที่ The School of Oriental and African Studies  (SOAS)  แห่งมหาวิทยาลัยลอนดอน แล้วศึกษาต่อระดับปริญญาโทด้านอักษรศาสตร์ที่วิทยาลัยบเร๊สโนส แห่งมหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด ก่อนเดินทางกลับมารับราชการที่ประเทศไทย

อัจฉริยภาพด้านการศึกษา

  หลังเดินทางจบการศึกษาในต่างประเทศ ม.ล.ปิ่น ก็กลับมารับราชการตลอดชีวิตของท่าน

  ตลอดระยะเวลา 22 ปีที่ท่านดำรงตำแหน่งปลัดกระทรวงศึกษาธิการ ม.ล.ปิ่นได้วางนโยบายด้านการศึกษาของชาติ สร้างสรรค์งานการศึกษา ด้วยความคิดก้าวไกล และทุ่มเทเพื่อแวดวงการศึกษาไทยเสมอมา

  เพื่อสนองพระราชกระแสในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอานันทมหิดลที่ว่า“อย่าทิ้งเรื่องนี้เป็นอันขาด” ม.ล.ปิ่นได้ก่อตั้งโรงเรียนฝึกหัดครูชั้นสูงขึ้น ณ ถนนประสานมิตร รวมทั้งการริเริ่มการจัดตั้งสถาบันการศึกษาระดับวิทยาลัยและมหาวิทยาลัยในภูมิภาค เพื่อให้ประชาชนไทยในส่วนภูมิภาคได้รับการศึกษาทัดเทียมประชาชนในพระนคร อาทิ การก่อตั้งมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาเขตพระราชวังสนามจันทร์

  นอกจากนี้ ท่านยังเป็นผู้ก่อตั้งวิทยาลัยวิชาการศึกษาปทุมวัน โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา พญาไท โรงเรียนมัธยมสหศึกษาแห่งแรกของประเทศไทย วางรากฐานไว้จนกลายเป็นสถานศึกษาชั้นนำของประเทศ ก่อตั้งหอวชิราวุธานุสรณ์ ท้องฟ้าจำลอง วิทยุการศึกษา รวมทั้งองค์การรัฐมนตรีศึกษาแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (SEAMEO) ซึ่งก่อให้เกิดความร่วมมือและประสานประโยชน์ทางการศึกษาในระดับนานาประเทศ เป็นผลให้การศึกษาไทยเจริญก้าวหน้าอย่างมีระบบแบบแผน และประสานประโยชน์ทางการศึกษากับนานาประเทศเป็นที่ประจักษ์ทั่วกัน

อัจริยภาพด้านวรรณศิลป์

  เนื่องมาจากการได้อยู่ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาทในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งทรงมีความเป็นอัจฉริยะทางด้านอักษรศาสตร์ ผนวกกับได้รับการอบรมปลูกฝังให้รักและชื่นชมวัฒนธรรมของชาติมาแต่เยาว์วัย ด้วยเหตุนี้ ม.ล.ปิ่น มาลากุล จึงปราดเปรื่องในเชิงวรรณศิลป์ สามารถแต่งหนังสือได้แทบทุกประเภทภายในเวลาอันรวดเร็ว

  ท่านมีผลงานเขียนเฉพาะที่ตีพิมพ์เป็นเล่มเผยแพร่รวม 207 เรื่อง ทั้งในเชิงการศึกษา วิชาการ การท่องเที่ยว บทประพันธ์และเบ็ดเตล็ด นอกจากยังมีศึกษาภาษิต บทเพลง บทนิราศ และบทละครอีกมากมาย เนื้อหาในการสื่อความของท่านในแต่ละเรื่องล้วนแต่ก่อเกิดจิตใจที่สูงส่ง ขณะเดียวกันก็รู้สึกรื่นรมย์ จรรโลงใจ และมีความสุข จนได้รับการยกย่องว่าเป็น กวีรัตนโกสินทร์

  ด้วยคุณูปการมากมายต่อวงการศึกษา ม.ล.ปิ่นได้รับเครื่องราชอิสริยาภรณ์มากมายจากทั้งในและต่างประเทศ ในพุทธศักราช 2530 ได้รับการยกย่องให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์ ด้วยเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านอักษรศาสตร์ มีผลงานประพันธ์รวม 207 เรื่อง และเมื่อวันที่ 24 ตุลาคม 2546 องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้ประกาศในวาระครบ 100 ปีเกิด ศาสตราจารย์หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ว่าท่านคือผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านการศึกษา วัฒนธรรม วรรณกรรม และการสื่อสาร

  ท่านเป็นครูและนักการศึกษาผู้ยิ่งใหญ่ ที่มีผลงานอันเป็นคุณประโยชน์ต่อวงการศึกษาของชาติไทยอย่างต่อเนื่องยาวนาน และยังคงส่งผลมาจนถึงปัจจุบัน การส่งเสริมทางด้านศึกษาของท่าน ควบคู่กับคุณธรรมเสมอ ดังที่ท่านเคยกล่าวไว้ว่า

" อันอำนาจใดใดในโลกนี้

ไม่เห็นมีเปรียบปานการศึกษา

สร้างคนหาค่ามิได้ในโลกา

ขึ้นจากผู้ที่หาค่าไม่มีฯ "

 

" อันตึกงามสนามกว้างสร้างขึ้นได้

มีเงินหยิบโยนให้ก็เสร็จสรรพ์

แต่งามจิตใจกว้างนั้นต่างกัน

การอบรมเท่านั้นเป็นปัจจัยฯ "

หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล(PDF)